Τι είναι το ψηφιακό νόμισμα που ξεκίνησε ως πείραμα στην τεχνολογία κρυπτογράφησης και έφτασε να έχει αξία 900 δισ. δολάρια - Ο ακήρυχτος πόλεμος των υπέρμαχων που προβλέπουν πορεία ανάλογη με αυτή του χρυσού και των πολεμίων που πιστεύουν ότι είναι ζήτημα χρόνου να μηδενιστεί η αξία του.

Τέσσερις Βυζαντινοί στρατηγοί πολιορκούν μια πόλη και για να την κατακτήσουν πρέπει να επιτεθούν όλοι ταυτόχρονα. Πώς όμως θα γνωρίζουν ότι το μήνυμα για την επίθεση που φέρνει ο αγγελιαφόρος είναι αυθεντικό και όχι μια παραπλάνηση του εχθρού;

Πάνω σε αυτό το πρόβλημα κρυπτογράφησης έχουν ξενυχτήσει εδώ και αιώνες τα καλύτερα μαθηματικά μυαλά της ανθρωπότητας και έχουν γραφτεί άπειρες εξισώσεις και πραγματείες.

Στην οικονομική πρακτική, το πρόβλημα των 4 στρατηγών έχει να κάνει με το πώς μπορεί να δημιουργηθεί ένα σύστημα συναλλαγών τέτοιο ώστε όταν κάποιος αγοράζει ένα ψηφιακό νόμισμα να είναι σίγουρος ότι αυτό είναι αυθεντικό, μοναδικό, καθώς και ότι η συναλλαγή είναι ασφαλής, δεν μπορεί να αντιγραφεί, να ακυρωθεί ή να χακαριστεί με οποιονδήποτε τρόπο.

Το 2008, ένας μυστηριώδης κρυπτογράφος με το ψευδώνυμο Satoshi Nakamoto έδωσε στη δημοσιότητα 9 σελίδες με έναν αλγόριθμο που επιτρέπει να γίνονται αξιόπιστες συναλλαγές σε ψηφιακό νόμισμα μέσα από ένα αποκεντρωμένο σύστημα που βασίζεται σε πρωτοποριακή κρυπτογράφηση (εξ ου και η ονομασία «κρυπτονόμισμα») μέσω ενός αδιάβλητου αρχείου που καταγράφει όλες τις συναλλαγές (το λεγόμενο blockchain) και το οποίο συντηρείται από τους ίδιους τους χρήστες του συστήματος, χωρίς «κεντρική εξουσία» ή επόπτη. Ψηφιακό νόμισμα είναι στην ουσία μια λογιστική μονάδα που από μόνη της δεν έχει αξία αλλά σήμερα λόγω μεγάλης ζήτησης έχει φτασει να κοστιζει περι τα 50.000 δολάρια, ενώ η συνολική αξία όλων των bitcoin που κυκλοφορούν έχει φτάσει τα 900 δισ. δολάρια..

Το 2009, όταν ο Nakamoto δημιούργησε τα πρώτα 50 bitcoin, η υπόθεση απασχόλησε μόνο τη μικρή κοινότητα των κρυπτογράφων, προγραμματιστών και διαφόρων άλλων. Από εξειδικευμένους επιστήμονες μέχρι περίεργους και «σπασίκλες» της πληροφορικής που αντάλλασσαν μεταξύ τους bitcoin για τη χαρά της έρευνας και της κρυπτογραφίας. Η τιμή ανεβαίνει λόγω της ζήτησης, η οποία ενισχύεται διαρκώς καθώς όλο και περισσότεροι μικροεπενδυτές το αγοράζουν, ενώ κάποιοι «συστημικοί παίκτες» το αποδέχονται. Προφήτες του τεχνο-καπιταλισμού, όπως ο Ελον Μασκ, ο ιδρυτής της Tesla, το υιοθετούν, ενώ πλέον και κάποιοι θεσμικοί επενδυτές και «κανονικές» τράπεζες αρχίζουν να το χρησιμοποιούν για να εξυπηρετήσουν τους πελάτες τους.

Οι αναλυτές του bitcoin ισχυρίζονται ότι η τιμή των 100.000 δολαρίων είναι ζήτημα λίγων μηνών, ενώ κάποιοι φανατικοί υποστηρικτές του ισχυρίζονται ότι είναι το μέλλον, καθώς το «τύπωμα χρήματος» από τις κεντρικές τράπεζες μειώνει την πραγματική αξία των παραδοσιακών νομισμάτων και το κρυπτονόμισμα αποτελεί μία από τις εναλλακτικές.

Από την άλλη πλευρά, πολλοί σοβαροί και έγκριτοι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι πρόκειται απλά για μια τεράστια φούσκα, παρόμοια με όσες έσκασαν άπειρες φορές στη σύντομη ιστορία του καπιταλισμού, η οποία, όμως, αυτή τη φορά έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις. Η φούσκα του bitcoin, λένε διάφοροι αναγνωρισμένοι παραδοσιακοί οικονομολόγοι, είναι η μεγαλύτερη όλων των εποχών, εξαιτίας της τεχνολογίας, αλλά και λόγω της πρωτοφανούς κατάστασης που έχει δημιουργηθεί στην παγκόσμια αγορά με το αδιάκοπο «τύπωμα χρήματος».

Ο οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί, που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, γνωστός και ως «Δρ Καταστροφή», επειδή είχε προβλέψει το κραχ του 2008, έχει γίνει από τους πιο εμβληματικούς εχθρούς του bitcoin. Κατηγορεί μάλιστα τον Mr Tesla για χειραγώγηση της αγοράς, επειδή με μια απλή ανακοίνωση ότι η εταιρεία του έχει αγοράσει bitcoin αξίας 1,5 δισ. δολαρίων, εκτόξευσε την τιμή σε νέα ύψη προ ημερών.

Ο Μάικλ Μπέρι, ο επενδυτής που είχε κι αυτός προβλέψει το κραχ του 2008 -και παρουσιάζεται στην ταινία «The Big Short» να πουλάει κόντρα σε όλους τους τραπεζικούς κολοσσούς που αγόραζαν- μιλάει όχι μόνο για τεράστια φούσκα σε όλα τα κρυπτονομίσματα, αλλά κατηγορεί τον Μασκ ότι η ανακοίνωση για το bitcoin έγινε για να καλύψει τα προβλήματα που έχει η εταιρεία του στην Κίνα. Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι κάτοχοι bitcoin δεν το αγόρασαν επειδή πιστεύουν στην τεχνολογία που βρίσκεται από πίσω, αλλά επειδή προβλέπουν ότι η αξία του θα αυξηθεί. Ο μηχανισμός αυτός είναι ο ορισμός της κερδοσκοπίας η οποία από κάποιο σημείο και πέρα οδηγεί σε φούσκες.

Ομως οι υποστηρικτές του bitcoin υποδεικνύουν όχι μόνο ότι πρόκειται για μια νέα τεχνολογία του χρήματος την οποία εμπιστεύονται όλο και περισσότεροι, αλλά και για ένα νέο μέσο αποθήκευσης αξίας, που μέρα με τη μέρα γίνεται όλο και πιο συστημικό. Κάποιοι, μάλιστα, συγκρίνουν το bitcoin με τον χρυσό, ο οποίος αποτελεί κατεξοχήν ένα από τα κυρίαρχα μέσα αποθήκευσης αξίας. Ο χρυσός μπορεί να έχει αρκετές χρήσιμες εφαρμογές ως οδοντικό εμφύτευμα ή ως... καλώδιο σε ηλεκτρονικά κυκλώματα, αλλά το 99,9% της αξίας του οφείλεται στην πεποίθηση που έχουν οι άνθρωποι ότι είναι ένα από τα καλύτερα μέσα αποθήκευσης αξίας.

Κάτι τέτοιο είναι και το bitcoin, λένε οι υποστηρικτές των κρυπτονομισμάτων: ένα μέσο αποθήκευσης αξίας, με νέα τεχνολογία, το οποίο εμπιστεύονται όλο και περισσότεροι. Η διαφορά είναι βέβαια ότι ο χρυσός χρησιμοποιείται τα τελευταία 10.000 χρόνια, ενώ το bitcoin μόλις 13, αλλά ο μηχανισμός είναι περίπου ο ίδιος, λένε οι bitcoiners. Η θεωρία αυτή είναι καλή... όσο ισχύει. Διότι ο βασικός κανόνας για τις φούσκες είναι ότι διαπιστώνουμε την ύπαρξή τους αφότου σκάσουν. Ποτέ νωρίτερα. Οι επικριτές των κρυπτονομισμάτων είχαν δικαιωθεί το 2017, όταν το bitcoin είχε φτάσει κοντά στα 20.000 δολάρια, αλλά στη συνέχεια κατέρρευσε, υποχωρώντας μέχρι τα 3.500 δολάρια έναν χρόνο αργότερα. Η φούσκα έσκασε το 2017, αλλά το γεγονός ότι η τιμή ξεπέρασε πλέον και τα 51.000 δολάρια περιπλέκει τα πράγματα. Η τιμή ανεβαίνει επειδή κάποιοι το αγοράζουν επειδή πιστεύουν ότι έχει αξία... επειδή κάποιοι άλλοι θα θέλουν να το αποκτήσουν... επειδή κι εκείνοι πιστεύουν ότι κάποιοι άλλοι θα θέλουν να το αποκτήσουν και ούτω καθεξής. Αλλά τι θα συμβεί εάν ξαφνικά, για οποιονδήποτε λόγο η πεποίθηση των αγοραστών αλλάξει και γίνουν πωλητές; H αξία του θα μπορούσε να φτάσει και στο 1 δολάριο ή το μηδέν.

«Ο καθένας αγοράζει bitcoin για διαφορετικούς λόγους, κάποιοι το θεωρούν μια καινούρια μορφή χρυσού, άλλοι έναν τρόπο να έχεις ένα σκληρό ψηφιακό περιουσιακό στοιχεία και άλλοι γιατί είναι μια καινούρια τεχνολογία», μας λέει ο Μιχάλης Νικολέτος, οικονομικός αναλυτής και διαχειριστής επενδύσεων που ασχολείται με το bitcoin, και συμπληρώνει: «Δεν είμαστε σε θέση να μπορούμε να εκτιμήσουμε αυτή τη στιγμή εάν το bitcoin είναι φούσκα ή όχι. Το μόνο που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα είναι ότι όλο και περισσότεροι συστημικοί παράγοντες το δέχονται ως μέσο συναλλαγής. Οσο αυτό συνεχίζεται η ζήτηση για bitcoin θα νομιμοποιείται. Προφανώς υπάρχουν κίνδυνοι, γιατί είναι νέα τεχνολογία η οποία, αν και πολλά υποσχόμενη, πιθανόν να έχει και αστάθμητους κινδύνους, ρίσκα που αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να δούμε».

Σχετικά με το bitcoin ως επενδυτική επιλογή, ο κ. Νικολέτος επισημαίνει: «Σε κάθε περίπτωση υπάρχει μεγάλη μεταβλητότητα, η οποία θα αυξάνεται και η τοποθέτηση στα χαρτοφυλάκια πρέπει να είναι ανάλογη με αυτά τα δεδομένα. Εγώ θα πρότεινα ανάλογα με το ρίσκο κάθε επενδυτής να έχει μεταξύ 1%-2%. Δεν θεωρώ ότι αντικαθιστά τον χρυσό, ο οποίος θα πρέπει να έχει μεγαλύτερο ποσοστό στα χαρτοφυλάκια, γύρω στο 20%, επειδή οι κεντρικές τράπεζες δεν έχουν άλλη εναλλακτική από το να συνεχίσουν να “τυπώνουν” χρήμα μειώνοντας έτσι την αγοραστική του δύναμη».

Οι επικριτές του bitcoin επιμένουν ότι πρόκειται για μια φούσκα και μάλιστα χειραγωγούμενη, ιδιαίτερα μέσα από τα social media, αλλά αμφισβητούν και την τεχνολογία που βρίσκεται πίσω από αυτό.

Είναι γεγονός ότι η τεχνολογία είναι ιδιαίτερα «κομψή», αλλά στην πράξη είναι αντιοικονομική. Στην πραγματικότητα οι υπολογιστές του δικτύου που συντηρεί το αρχείο συναλλαγών καταναλώνουν ηλεκτρική ενέργεια μεγαλύτερη από ένα μικρό κράτος όπως η Ελβετία.

Ο λόγος είναι ότι οι ανεξάρτητοι υπολογιστές που τρέχουν το λογισμικό του blockchain, πραγματοποιώντας σύνθετους υπολογισμούς, «ανταμείβονται» για τη δουλειά αυτή με καινούρια bitcoin, τα οποία παράγονται με έναν προκαθορισμένο ρυθμό. Η διαδικασία αυτή λέγεται «εξόρυξη» (mining) και παράγει ένα μπλοκ από bitcoin κάθε δέκα λεπτά, ενώ το ποσό των bitcoin που περιέχει κάθε μπλοκ μειώνεται στο μισό κάθε τέσσερα χρόνια, με σκοπό να επιβραδύνεται η παραγωγή.

Συνολικά, προβλέπεται να παραχθούν το ανώτερο 21 εκατομμύρια bitcoin, ενώ σήμερα υπάρχουν περίπου 18,5 εκατομμύρια.

Κάθε bitcoin έχει τη δική του ψηφιακή ταυτότητα, στην ουσία έναν μοναδικό κωδικό, ο οποίος είναι δημόσιος, αλλά η ταυτότητα του ιδιοκτήτη παραμένει μυστική και ο τελευταίος έχει πρόσβαση χάρη στον δικό του κωδικό, ο οποίος δεν μπορεί να «σπάσει» με τίποτα. Αυτό δίνει ασφάλεια, αλλά σημαίνει και ότι εάν κάποιος χάσει τον κωδικό χάνει και την πρόσβαση στα χρήματά του.

Με άλλα λόγια, πρόκειται για ένα αδιάβλητο ψηφιακό νόμισμα με τεχνολογία «μεταξύ ομοτίμων» (peer to peer) που δεν ελέγχεται κεντρικά από κάποια κεντρική τράπεζα ή οποιονδήποτε άλλο οργανισμό. Το λογισμικό, μάλιστα, είναι ανοιχτού κώδικα, διαθέσιμο στον καθένα και εξελίσσεται διαρκώς με βάση τροποποιήσεις που αποδέχεται η κοινότητα των χρηστών.

Tο bitcoin άρχισε να λειτουργεί το 2009 και αρχικά είχε μηδενική αξία. Πολλοί από τους πρώτους κατόχους έγιναν πολυεκατομμυριούχοι, κάποιοι ίσως και να τρελάθηκαν όταν διαπίστωσαν ότι το ψηφιακό τους πορτοφόλι, που είχαν αγοράσει για 10 δολάρια το 2009, άξιζε 50 εκατομμύρια δολάρια, αλλά εκείνοι... είχαν χάσει τους κωδικούς. Το πρώτο άλμα στην τιμή του bitcoin καταγράφηκε το 2010, όταν από 0,0008 δολάρια το ένα, η τιμή εκατονταπλασιάστηκε και έφτασε στα 0,08 δολάρια.

Τον Απρίλιο του 2011 η τιμή έφτασε το 1 δολάριο και πήδηξε στα 32 δολάρια μέσα σε 3 μήνες, για να ξαναπέσει στα 2 δολάρια πέντε μήνες μετά.

Πολλά από τα πρώτα bitcoin που δημιουργήθηκαν το 2009 παραμένουν ανενεργά, γεγονός που υποδεικνύει ότι ο κάτοχός τους, ο δημιουργός του bitcoin, «κάθεται» πάνω σε μια περιουσία, την οποία δεν έχει «κουνήσει» έκτοτε. Το μυστήριο δίνει λαβή στους θεωρητικούς της συνωμοσίας να βλέπουν πίσω από το ψευδώνυμο Satoshi Nakamoto μυστικές υπηρεσίες ή άλλες σκοτεινές δυνάμεις.

Πηγή: protothema.gr